А Аймақтық теңсіздіктерді жою және Қазақстанның бюджет жүйесінің тиімділігін арттыру

Аңдатпа

Қазақстанның қаржы жүйесі елдің экономикалық дамуын алға жылжытатын басты тетік саналады, дегенмен құрылымдық және саясатқа байланысты кедергілер оның жалпы тиімділігін әлі де шектеп келеді. Осы зерттеуде Қазақстанның қаржы механизмдерінің негізгі құрамдас бөлшектері – мемлекеттік бюджеттен қаражат бөлу, бюджетаралық қатынастар, салық саясаты және трансферт механизмдері талданып, олардың жұмыс істеуін жетілдіруге бағытталған мақсатты стратегиялар ұсынылады. Зерттеу нәтижелері нәтижеге бағдарланған бюджеттеу үрдісінің айқын күшеюін көрсетеді, атап айтқанда әлеуметтік қызметтер мен
инфрақұрылымға инвестиция көлемінің өсуі байқалады. Алайда экономиканы әртараптандыруға салыстырмалы түрде аз қолдау көрсетілуі елдің ұзақмерзімді орнықтылығына қатысты алаңдаушылық туғызады. Сонымен қатар, айқын байқалатын өңірлік теңсіздіктер ресурстарды әділетті үлестірудің қажеттілігін көрсетіп, теңдестірілген әлеуметтік-экономикалық дамуға қол жеткізуге кедергі жасайды. Шағын және орта бизнеске (ШОБ) қолдау көрсету мақсатында енгізілген салықтық жеңілдіктердің жағымды тұстары болғанымен, салық базасы мұнай-газ секторының үлесіне тым көп тәуелді, бұл Қазақстанды сыртқы нарықтағы ауытқуларға осал
етіп отыр. Трансферт механизмдері кедейлікті төмендетуге үлес қосқанымен, олардың тиімділігі
дәл бағыттаудың және тұрақтылықтың жеткіліксіздігі салдарынан шектеледі. Көршілес елдер тәжірибесін салыстырмалы талдау бюджет ашықтығы, ШОБ-ты дамыту және қаржы нарығын реформалау салаларында үздік тәжірибені енгізудің айтарлықтай әлеуетін көрсетеді. Зерттеу бюджет басымдықтарын қайта қарап, экономиканы әртараптандыруға көбірек назар аударуды, өңірлік қаржыландырудағы теңсіздіктерді азайтуды, салық базасын кеңейтуді және әлеуметтік
трансферттердің тиімділігін арттыруды ұсынады. Осы шаралар кешені елдің қаржы жүйесін нығайтып, сыртқы тәуекелдерді азайтуға әрі Қазақстанның орнықты даму және экономиканы әртараптандыру мақсаттарына қол жеткізуіне ықпал етеді.