Қазақстандағы нарықтық және экономикалық саясат құралдарын зерттеу: экологиялық сана саясатының жағдайы

Аңдатпа

Дүние жүзінде әлеуметтік-экономикалық мәселелерді ғана емес, сонымен қатар әртүрлі экологиялық мәселелерді шешу үшін нарықтық және экономикалық саясат құралдары кеңінен қолданылады. Қазақстанда нарықтық және экономикалық саясат шараларын қолдану саясаткерлер арасында танымал бола бастады.

Зерттеу алғашқы алты тармақтан тұратын нарықтық және экономикалық негізделген эко-хабарландыру саясаты таксономиясын құруға бағытталған, содан кейін олар тоғыз әлеуметтік-экономикалық және саяси бағалау индикаторлары, атап айтқанда тиімділік, ашықтық, заңдылық, саяси қолайлылық, әкімшілік орындылық, орындаушылық, теңдік, бейімделушілік және оң әлеуметтік әсер негізінде бағаланды. Ол үшін алдымен мұқият әдебиетті шолу арқылы Google Scholar бағдарламасында нарықтық және экономикалық негізделген эко-саналандыру саясатының құралдарын қамтитын барлығы он алты академиялық дереккөз анықталды және синтезделді. Содан кейін алты тармақтың әрқайсысын бір-бірден бағалау үшін 30 қазақстандық экология сарапшыларымен онлайн сұхбат жүргізілді.

Бағалау нәтижелері бойынша барлық алты нарықтық және экономикалық құрал барлық алты индикатор бойынша орташа деңгейдегі ұпайларды көрсетті. Қалдықтарды өтеу механизмі заңдылық, оң әлеуметтік әсер және орындау көрсеткіштері бойынша жоғары ұпайларды көрсетсе, депозиттерді қайтару схемасы және салықты азайту шаралары оң әлеуметтік әсер көрсеткіші бойынша жоғары балл алды. Тұтастай алғанда, табиғатты қорғау және экотуризм күш-жігерін қаржылық қолдау ең жоғары орташа балл алды, одан кейін қалдықтарды жинау механизмдері мен салықты азайту шаралары келді. Бұл бастапқы деректер нәтижелері қоршаған ортаны қорғау саласындағы саясаткерлер үшін де нарықтық саясат құралының кемшіліктері мен артықшылықтарын жақсырақ түсінуге мүмкіндік беру арқылы жоғары мәнге ие. Дегенмен, зерттеушінің көзқарасы және нарыққа негізделген таксономия сияқты зерттеулердің шектеулері әлі де болашақ зерттеулерді талдауда қарастырылуы керек.